خطبه174
[174]
ومن كلام له عليه السلام
في معنى طلحة بن عبيدالله [ وقد قاله حين بلغه خروج طلحة والزبير إلى البصرة لقتاله]
قَدْ كُنْتُ وَمَا أُهَدَّدُ بالْحَرْبِ، وَلاَ أُرَهَّبُ بِالضَّرْبِ، وَأَنَا عَلَى مَا قَدْ وَعَدَني رَبِّي مِنَ النَّصْرِ. وَاللهِ مَا اسْتَعْجَلَ مُتَجَرِّداًلِلطَّلَبِ بِدَمِ عُثْمانَ إِلاَّ خَوْفاً مِنْ أَنْ يُطَالَبَ بِدَمِهِ، لاََنَّهُ مَظِنَّتُهُ، وَلَمْ يَكُنْ فِي الْقَومِ أَحْرَصُ عَلَيْهِ مِنْهُ، فَأَرَادَ أَنْ يُغَالِطَ بِمَا أَجْلَبَ فِيهِ لِيَلْتَبِسَالاََْمْرُ وَيَقَعَ الشَّكُّ. وَوَاللهِ مَا صَنَعَ فِي أَمْرِ عُثْمانَ وَاحِدَةً مِنْ ثَلاَثٍ: لَئِنْ كَانَ ابْنُ عَفَّانَ ظَالِماً ـ كَمَا كَانَ يَزْعُمُ ـ لَقَدْ كَانَ يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يُوَازِرَقَاتِلِيهِ وَأَنْ يُنَابِذَ نَاصِرِيهِ، وَلَئِنْ كَانَ مَظْلُوماً لَقَدْ كَانَ يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَكُونَ مِنَ المُنَهْنِهِينَعَنْهُ وَالْمُعَذِّرِينَ فِيهِ وَلَئِنْ كَانَ فِي شَكٍّ المُنَهْنِهِينَعَنْهُ وَالْمُعَذِّرِينَ فِيهِ وَلَئِنْ كَانَ فِي شَكٍّ مِنَ الْخَصْلَتَيْنِ، لَقَدْ كَانَ يَنْبَغِي لَهُ أَنْ يَعْتَزِلَهُ وَيَرْكُدَ جَانِباًوَيَدَعَ النَّاسَ مَعَهُ، فَمَا فَعَلَ وَاحِدَةً مِنَ الثَّلاَثِ، وَجَاءَ بِأَمْرٍ لَمْ يُعْرَفْ بَابُهُ، وَلَمْ تَسْلَمْ مَعَاذِيرُهُ.
174
سخنى از آن حضرت(ع)درباره طلحة بن عبيد الله
تاكنون كسى را ياراى آن نبوده كه مرا از جنگ بترساند،يا از ضربتشمشير بيمدهد. پروردگارم مرا وعده يارى داده و من به وعده پروردگارم اطمينان دارم.به خداسوگند،طلحه چونان شمشيرى از نيام بركشيده در طلب خون عثمان شتاب نكرده،جز آنكه،مىترسد ديگران خون عثمان را از او بطلبند.زيرا او خود به كشتن عثمانمظنون است و در ميان خيل كشندگان عثمان هيچ كس آزمندتر از او بدين كار نبود.
حال مىخواهد مردم را به غلط اندازد تا امر مشتبه شود و شك در دلها لانه سازد.
به خدا سوگند،درباره عثمان هيچيك از اين سه كار را انجام نداد.اگر فرزند عفانظالم مىبود-چنانكه او مىپنداشت-شايسته بود كه قاتلانش را يارى دهد و بايارى كنندگانش ستيزه كند.و اگر مظلوم مىبود،سزاوار چنان بود،كه در زمره كسانىباشد كه شورشگران را از او باز دارد و بيگناهيش را عذرى آورد.و اگر در ترديد بود كهاو ظالم استيا مظلوم،بهتر آن بود كه كنارى مىگرفت و به گوشهاى مىخزيد و مردم را بااو به حال خود مىگذارد.طلحه هيچيك از اين سه كار را نكرد،بلكه نغمهاى نو سازكرده كه كس راه آن نمىشناسد و عذرهايى مىآورد كه همه نادرست است.