خطبه125
[125]
ومن كلام له عليه السلام
في معنى الخوارج لمّا أنكروا تحكيم الرجال ويذمّ فيه أصحابه، قال عليه السلام :
إِنَّا لَمْ نُحَكِّمِ الرِّجَالَ، وَإِنَّمَا حَكَّمْنَا الْقُرْآنَ. وهذَا الْقُرْآنُ إِنَّمَا هُوَ خَطٌّ مَسْتُورٌ بَيْنَ الدَّفَّتَيْنِ لاَ يَنْطِقُ بِلِسَانٍ، وَلاَ بُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمَانٍ، وَإِنَّمَا يَنْطِقُ عَنْهُ الرِّجَالُ. وَلَمَّا دَعَانَا الْقَوْمُ إِلَى أَنْ نُحَكِّمَ بَيْنَنَا الْقُرْآنَ لَمْ نَكُنِ الْفَرِيقَ الْمُتَوَلِّيَ عَنْ كِتَابِ اللهِ، وقَالَ اللهُ سُبْحَانَهُ: ، فَرَدُّهُ إِلَى اللهِ أَنْ نَحْكُمَ بِكِتَابِهِ، وَرَدُّهُ إِلَى الرَّسُولِ أَنْ نَأْخُذَ بسُنَّتِهِ؛ فَإِذَا حُكِمَ بِالصِّدْقِ فِي كِتَابِ اللهِ، فَنَحْنُ أَحَقُّ النَّاسِ بِهِ، وَإِنْ حُكمَ بسُنَّةِ رَسُولِهِ فَنَحْنُ أَوْلاَهُمْ بِهِ. وَأَمَّا قَوْلُكُمْ: لِمَ جَعَلْتَ بَيْنَكَ وَبَيْنَهُمْ أَجَلاً فِي التَّحْكِيمِ؟ فَإِنَّمَا فَعَلْتُ ذلِكَ لِيَتَبَيَّنَ الْجَاهِلُ، وَيَتَثَبَّتَ الْعَالِمُ، وَلَعَلَّ اللهَ أَنْ يُصْلِحَ فِي بَيْنَ الدَّفَّتَيْنِ لاَ يَنْطِقُ بِلِسَانٍ، وَلاَ بُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمَانٍ، وَإِنَّمَا يَنْطِقُ عَنْهُ الرِّجَالُ. وَلَمَّا دَعَانَا الْقَوْمُ إِلَى أَنْ نُحَكِّمَ بَيْنَنَا الْقُرْآنَ لَمْ نَكُنِ الْفَرِيقَ الْمُتَوَلِّيَ عَنْ كِتَابِ اللهِ، وقَالَ اللهُ سُبْحَانَهُ: ، فَرَدُّهُ إِلَى اللهِ أَنْ نَحْكُمَ بِكِتَابِهِ، وَرَدُّهُ إِلَى الرَّسُولِ أَنْ نَأْخُذَ بسُنَّتِهِ؛ فَإِذَا حُكِمَ بِالصِّدْقِ فِي كِتَابِ اللهِ، فَنَحْنُ أَحَقُّ النَّاسِ بِهِ، وَإِنْ حُكمَ بسُنَّةِ رَسُولِهِ فَنَحْنُ أَوْلاَهُمْ بِهِ.
وَأَمَّا قَوْلُكُمْ: لِمَ جَعَلْتَ بَيْنَكَ وَبَيْنَهُمْ أَجَلاً فِي التَّحْكِيمِ؟ فَإِنَّمَا فَعَلْتُ ذلِكَ لِيَتَبَيَّنَ الْجَاهِلُ، وَيَتَثَبَّتَ الْعَالِمُ، وَلَعَلَّ اللهَ أَنْ يُصْلِحَ فِي هذِهِ الْهُدْنَةِ أَمْرَ هذِهِ الاَُْمَّةِ، وَلاَ تُؤْخَدُ بِأَكْظَامِهَا فَتَعْجَلَ عَنْ تَبَيُّنِ الْحَقِّ، وَتَنْقَادَ لاََِوَّلِ الْغَيِّ.
إِنَّ أَفْضَلَ النَّاسِ عِنْدَ اللهِ مَنْ كَانَ الْعَمَلُ بِالْحَقِّ أَحَبَّ إِلَيْهِ ـ وَإِنْ نَقَصَهُ وَكَرَثَهُث ـ مِنَ الْبَاطِلِ وَإِنْ جَرَّ إِلَيْهِ فَائِدَةً وَزَادَهُ، فَأَيْنَ يُتَاهُ بِكُمْ؟! وَمِنْ أَيْنَ أُتِيتُمْ؟! اسْتَعِدُّوا لِلْمَسِيرِ إِلَى قَوْمٍ حَيَارَى عَنِ الْحَقِّ لاَ يُبْصِرُونَهُ، وَمُوزَعِينَ» بِالْجَوْرِ لاَ يَعْدِلُونَ بِهِ جُفَاةٍ عَنِ الْكِتَابِ، نُكُبٍعَنِ الطَّرِيقِ.
مَا أَنْتُمْ بَوَثِيقَةٍيُعْلَقُ بِهَا، وَلاَ زَوَافِرَيُعْتَصَمُ إِلَيْهَا، لَبِئْس حُشَّاشُنَارِ الْحَرْبِ أَنْتُمْ! أُفٍّ لَكُمْ! لَقَدْ لَقِيتُ مِنْكُمْ بَرْحاً يَوْماً أُنَادِيكُمْ وَيَوْماً أُنَاجِيكُمْ، فَلاَ أحْرارُ صِدْقٍ عِنْدَ النِّدَاءِ وَلاَ إِخْوَانُ ثِقَةٍ عِنْدَ النَّجَاءِ
خطبه 125
از سخنان آن حضرت در مسئله حكميت،بعد از آنكه نتيجه آنرا شنيد
ما هرگز اشخاص را (براى قضيه مورد نزاع) حكم قرار نداديم،و جز ايننيست كه ما قرآن را حكم نموديم، اين قرآن (كه به صورت كتاب مدون در پيش روى ما است) خطى است نوشته شده كه در ميان دو طرف جلد قرار گرفته است، و اينخطوط نوشته شده زبانى ندارد كه سخنى بگويد، و چارهاى جز اين نيست كه بايدمفسر و ترجمانى باشد كه قرآن را تفسير كند و توضيح بدهد، همانا اين مردمند كه بعنواندرك مقاصد قرآن،سخن ميگويند، در آن هنگام كه مردم ما را براى حكم قرار دادنقرآن در ميان ما دعوت كردند،ما آن گروه نبوديم كه از قرآن (كتاب خداوند سبحان)
رويگردان شويم، در حاليكه خداوند سبحان فرموده است: (اگر در چيزى با يكديگرتنازع داشتيد،آنرا به خدا و رسولش ارجاع نماييد) ، ارجاع مورد نزاع بخدا،اينستكه مطابق كتاب خدا حكم نماييم، و ارجاع آن به رسول خدا اينست كه به سنت اوتمسك كنيم، پس اگر با تمسك به كتاب الله حكم صادقانه شود،شايستهترين مردم بهدرك و پذيرش آن حكم صادق ما هستيم، و اگر مطابق سنت رسول خدا صلى الله عليهو آله و سلم حكم شود،باز ما شايستهترين و سزاوارترين مردم به درك و پذيرش و عملبه آن هستيم، و اما اينكه ميگويند: چرا ما بين خود و آنان مدتى را براى حكميتفاصله قرار دادى؟ جز اين نيست كه من اين تاخير را بدان جهت روا ديدم كه كسىكه نادان به حقيقت امر است،آگاه شود و اطلاع حاصل كند و كسى كه عالم بهحقيقت امر است،در دفاع از حق و اجراى آن مستحكمتر گردد، و باشد كه خداونددر اين آرامش (و سكوت) امر اين امت را اصلاح نمايد، و گلوى آن گرفته نشود تا درنتيجه پيش از آشكار شدن حق با شتابزدگى منحرف شود و از آغاز گمراهى طيعضلالتشود، قطعى است كه با فضيلتترين مردم نزد خداوند كسى است كه براى اوعمل به حق اگر چه موجب كاهش (ظاهرى) و سختى باشد محبوبتر از باطل بودهاست اگر چه آن باطل براى او فائده را جلب كند و موجب افزايش وى گردد. پس ازكدامين جهت و كدامين عامل به حيرت و سرگردانى افتادهايد! و از كدامين سمتبر شما چيره شدند! آماده شويد براى حركتبراى مبارزه و جهاد با مردمى كه از راهحق سرگردانند و حق را نمىبينند، و تحت تاثير شديد ستم قرار گرفتهاند كه از آنبرنمىگردند، دور از كتاب الله و فهم آن هستند، و اعراض كنندگان از راه راست، شما داراى آن استحكام و مقاومت (در راه حق و دفاع از باطل نيستيد) كه بتوان بشما تمسك كرد، و شما آن ياران عزت بخش نيستيد كه بتوان بشما چنگى زد. شماشعلهور كننده خوار و پستى براى جنگيد، اف باد بر شما، من از شما سختى و اذيتديدهام، روزى شما را با صداى بلند مىخوانم و روزى ديگر آهسته و بطور نجوى باشما سخن مىگويم، شما نه آزاد مردانى صادقيد در موقعى كه شما را ندا مىكنم، ونه برادران رازدار و مورد اطمينانيد در موقع نجوى (سخن آهسته گفتن).